بررسی تأثیرات تراژدی در داوری های اخلاقی و شناختی از منظر دیوید هیوم

یکی از آثار دیوید هیوم، فیلسوف تجربه‌گرای اسکاتلندی قرن هجدهم، مقاله بسیار کوتاهی است با عنوان «درباره تراژدی». در غالب پژوهش‌ها با موضوع بررسی نظرگاه هیوم درباره تراژدی، این مقاله جایگاهی مرکزی دارد. هیوم با این پرسش مقاله را آغاز می‌کند که چگونه تراژدی با وجود انفعالات ناگوار و دردآوری که برمی‌انگیزد، هم‌چنان لذت‌بخش است؟ این مسئله او را بر آن می‌دارد که بر موضوع تراژدی و رابطه آن با انفعالات تمرکز کند. تاکنون نظر هیوم درباره این رابطه به شکل‌های متنوعی صورت‌بندی شده است که یکی از مشهورترینِ آن‌ها فرضیه تبدیل هیوم است. بر مبنای این فرضیه، انفعالات ناگوار به واسطه تمهیدات سبکی و بلاغی تراژدی به انفعالات لذت‌بخش تبدیل می‌شوند. این فرضیه در طول سالیان دستخوش تصدیق‌ها، انکارها، اصلاحات و تغییرات متعددی شده‌ است و موافقان و مخالفان خود را داشته است. اما در غالب موارد موافقان و مخالفان این فرضیه در این نکته اتفاق نظر دارند که تراژدی از طریق تمهیدات شاعرانه‌ و بلاغی-سبکی دست به تولید لذت می‌زند. این نظرگاه تا جایی پیش می‌رود که همه کارکردها و تأثیرات تراژدی به کارکردها و تأثیرات ذوقی و زیباشناسیک با محوریت تولید لذت تقلیل می‌یابد. این مقاله بنا دارد تا از سه طریق کارکردها و تأثیرات دیگر تراژدی از منظر هیوم را بررسی کند. اول با جستجوی بیشتر در مقاله «درباره تراژدی» که بخش‌هایی از آن پنهان‌تر مانده‌اند، دوم با بررسی آرای هیوم در باب تراژدی که در نوشته‌های دیگر او پراکنده شده است و سوم با استقرار مقاله «درباره تراژدی» در گستره فلسفه هیوم، و هم‌سنجش آرای هیوم درباره تراژدی با آرای فلسفی دیگر او. و از این طریق امیدواریم تا از یک سو امکان بررسی تأثیرات دیگر تراژدی نزد هیوم، به ویژه تأثیرات در داوری‌های شناختی و اخلاقی را وارسی کنیم و از سوی دیگر امکان بازنگری در فرضیه تبدیل هیوم را بیازماییم.